Haşimato belirtilerine dair internette kısa bir arama yaptığınızda genelde hipotiroidi yani tiroit bezinin yavaş çalışmasına ilişkin bulguların listelendiğini görüyorsunuz. Evet Haşimato bir çeşit hipotiroidi ancak ortaya çıkan tablo her zaman bu kadar basit olmuyor. Haşimatonun sadece hipotiroidi bulgularıyla özdeşleştirilmesi bazen doktorların bile karmaşık hasta şikayetlerini değerlendirirken bu hastalığı elemesine yol açabiliyor. Oysa Haşimatoda hipotiroidinin sebep olduğu şikayetlerin yanında tam tersi şikayetler de görülebiliyor. Normalde Haşimato belirtileri gibi kolaylıkla bulabileceğiniz bir konu üzerine yazmayı düşünmüyordum ancak gördüğüm bu eksiklik yüzünden bu konuya dikkat çekmek istedim.
Vücuttaki hücrelerin her birinde tiroit hormonu için reseptör bulunuyor. Başka bir deyişle, tiroit hormonun bütün vücut üzerinde etkisi var. Yine aynı sebepten, tiroit hormonu düzenini bozan rahatsızlıklar vücudun çok farklı bölgelerini ilgilendiren şikayetlere neden olabiliyorlar. Bu şikayetler bazen yaşlanmaya, diyete, strese, spor yapmamaya bağlanarak altta yatan başka bir sorun olabileceği düşünülmüyor. Bazen tiroitten şüpheleniliyor ancak sadece tek bir kan değerine, TSH’a bakılıyor. Tek başına TSH sağlıklı bir değerlendirme aracı olmayabiliyor, çünkü Haşimato’nun başlangıç döneminde TSH hala “normal” sınırların içinde kalabiliyor(1). Bir de şu anda kullanılan referans aralıklarının çok geniş olma sorunu var. Değerleriniz ideal seviyede olmasa bile “normal” kabul ediliyorsunuz. (Kan testleri ve ideal değerler ileriki bir yazıda.)
Haşimato tiroiditi aslında bir hipotiroidi türü olsa da (normalden az tiroit hormonu üretilmesi) hipertiroidi (normalden fazla tiroit hormonu üretilmesi) belirtilerine de aynı anda sebep olabiliyor. Bazen de dönüşümlü olarak hipo ve hiper dönemlerinden geçebiliyorsunuz. Bunun nedenine geçmeden önce belirtileri vermek istiyorum. Hipo ve hiper belirtilerini ayrı ayrı yazıyorum. Bu belki kendi sisteminizi anlamanızda ipuçları verebilir.
Hipotiroidi belirtileri:
- Üşümek, terleyememek
- Kabızlık
- Kilo almak, kilo verememek
- Bilinç bulanıklığı, konsantrasyon güçlüğü, hafıza sorunları
- Motivasyon kaybı, isteksizlik
- Yorgunluk, normalden fazla uyuma
- Depresyon, duygusal dalgalanmalar
- Saç dökülmesi
- Cansız cilt, kuru cilt
- Hormonal düzensizlik
- Kısırlık, düşük
- Guatr, boyunda şişlik
- Kendine yabancılaşma, kendinden kopmuş hissetme
- Yavaş kalp atış hızı
- Yüksek kolesterol
Hipertiroidi belirtileri:
- Genelde sıcak hissetme, fazla terleme
- Kaygılı, gergin olma, duygusal dalgalanmalar
- Uykusuzluk
- Panik ataklar
- Hızlı atan kalp, çarpıntılar
- İshal
- Titreme
- İstenmeyen kilo kaybı
- Kas güçsüzlüğü
- Yuvalarından dışarı çıkan gözler
- Guatr, boyunda şişme
- Adet düzensizliği, kısırlık
- Kızarıklık, kaşıntı,döküntü
- Kronik ürtiker
- Saç dökülmesi
Bu listeyi Amy Myers’ın “The Thyroid Connection” kitabından aldım(2). Kapsamlı bir liste olduğunu düşünüyorum, ancak tabi burada sayılmayan ama bunlarla ilişkili, benzer başka semptomlar da görülebilir.
Bu belirtiler tiroit hormonlarının düzensizleşmesine sebep olabilecek diğer tiroit hastalıklarında da (Graves’ hastalığı gibi) görülebilir. Yukarıda da bahsettiğim gibi Haşimato aslında bir hipotiroidi türü olsa da çoğu zaman hipo ve hiper bulgularından oluşan karışık bir tabloya sebep olabiliyor. Örneğin bir yandan herkesin sıcakladığı bir yerde üşürken (hipotiroidi belirtisi), diğer yandan uykusuzluk çekiyor olabilirsiniz (hipertiroidi belirtisi). İşin kötüsü doktorunuz da belirtileri tek taraflı değerlendirebilir, örneğin çok zayıf olduğunuz için şikayetlerinizin hipotiroididen kaynaklanamayacağını düşünüp tiroit hormonlarınızı kontrol etmeyebilir, çünkü genelde hipotiroidi metabolizmayı yavaşlatarak kilo alımına sebep olur. Sadece belirtilerinize bakarak hangi grupta yer aldığınızı kesin olarak bilemeyebilirsiniz. Tutarsız belirtiler olması, sorunun tiroitte değil de başka bir yerde olduğu anlamına da gelmeyebilir. Bu yüzden belirtilerle birlikte kandaki hormon düzeyleri, otoantikor varlığı, USG bulguları gibi birçok değişkene de bakılarak tiroit hastalığı ihtimali ele alınmalıdır.
Peki tiroit hormonu hücrelere az etki ediyorsa bu nasıl oluyor da bazen fazla etki ediyormuş gibi belirtilere yol açıyor? Bunun sebeplerinden biri vücudun tiroit hormonlarındaki eksikliği adrenal hormonlarla kapatmaya çalışması olabilir. Az hormon üreten bir tiroit bezinin sebep olduğu yorgunluk ve konsantrasyon güçlüğünü yenmek için adrenal bezlerden fazla stres hormonu salgılanıyor olabilir. Kilo alma, yorgunluk gibi belirtilerin yerine tam tersi hızlı bir kilo kaybı, sinirlilik ve uyuyamama görülebilir(2). Başka bir nedense tiroit hücrelerinin hasarı sonucu hücrelerde depolanan tiroit hormonunun kan dolaşımına katılarak vücutta toksik bir seviyeye gelmesi olabilir. Bu da aslında hipotiroit olan birinde hipertiroidi belirtilerinin görülmesine yol açar. Buna aynı zamanda haşitoksikoz veya tirotoksikoz da denir(1). Genelde haşitoksikoz bir kaç ay süren geçici bir dönem olarak tanımlanır ancak hastadaki şikayetlerin ciddi seviyelerde olmaması haşitoksikoz dönemlerinin gözden kaçıyor olabileceği ve aslında sanıldığından daha yaygın görülüyor olabileceğini akla getirmektedir (3). Bunların dışında vücutta bir hormonun dengesinin bozulmasının diğer bütün hormonları da etkileyebileceği, ve herkeste bunu telafi etmek için verilen tepkinin farklı olabileceği de unutulmamalı. Üstelik yaşam şekillerimiz, uykumuz, stres düzeyimiz, yediklerimiz, toksinlere maruz kalma miktarımız, geçirdiğimiz hastalıklar hepimizde farklı bir sahne hazırlıyor. Burada tabi ki genetik faktörlerin bu değişkenlere verdiği yanıt da devreye giriyor. Herkese uyacak tek bir reçete olmaması da bundan kaynaklanıyor. Doktorlardan hepimizi laboratuvarda tek tek incelemelerini bekleyemeyeceğimize göre yine kendimizi tanımakta bize iş düşüyor.
1 – Wentz, Izabella, and Marta Nowosadzka. Hashimoto’s Thyroiditis: Lifestyle Interventions for Finding and Treating the Root Cause. United States: Izabella Wentz, 2015. Print.
2 – Myers, Amy. “The Thyroid Connection EBook by Amy Myers,.” Kobo. Little, Brown and Company, 27 Sept. 2016. Web. 28 Mar. 2017.
3- http://www.touchendocrinology.com/articles/hashitoxicosis-three-cases-and-review-literature/page/2/0
