“İyileşebilir mi ki?” dediğinizi duyar gibi oluyorum. Evet başlangıç aşamasındaki diş çürükleri eğer burada bir çukur oluşmadıysa iyileşebilir. Aslında sonunda dolgu yapmak gerekse bile diş çürüğünü iyileştirmeye yönelik alacağınız önlemler çürükteki hızlı ilerleyişin durmasına ve çürüğün kanala kadar ulaşarak burayı enfekte etmesine engel olacaktır. O yüzden bu konu yalnızca dolgu yaptırmaktan kaçınmak maksadıyla okunmamalı. Dişimizi canlı tutabilmek amacıyla da çürüğü iyileştirmeye çalışabiliriz.
Peki ama nasıl?
İki açıdan ele alacağım:
1. Dişin dış yüzeyinde olanlar:
Günümüzde kabul gören çürük oluşumu teorisine göre yediğimiz gıdalar ağzımızdaki bakteriler tarafından parçalanır ve bunun sonucunda asit oluşur. Oluşan bu asit diş minesindeki mineralleri çözer. Buna demineralizasyon denir. Tükürüğümüz sayesinde bu asit ortamı yeniden nötr hale gelir ve tükürükteki mineraller yeniden diş yüzeyine geri döner. Buna ise remineralizasyon denir. Bu demineralizasyon-remineralizasyon döngüsü normal bir süreçtir ancak mineraller sık sık diş yüzeyinden uzaklaşıyorsa ve geri gelemiyorsa, yani denge bozulduysa, o zaman bu alanda zamanla çürük oluşacaktır. Yani yapım mekanizması yıkımın hızına yetişemez.
2. Dişin içinde olanlar:
Aslında dolgu yaparken biz diş hekimlerinin sık sık karşılaştığı ama nedense çürüğü durdurma konusunda pek üzerinde durmadığımız bir onarım mekanizması daha vardır. Dişin içinde, “dentin” dediğimiz kısımda olan onarım. Dentin yalnızca mineral bir dokudan ibaret değildir. İçinde kanalcıklar ve odontoblast dediğimiz çok özel hücrelerin uzantıları yer alır. Bunlar dışarıdan gelen tehditleri algılar ve içeriden dişi korumaya almak için buradaki dentin dokusunu yoğunlaştırır. Ayrıca dentinin içindeki binlerce minik kanalcıkta dişin içinden dışarıya doğru bir sıvı akışı vardır ve bu da bakterileri dışarıda tutmaya yardımcı olur. Burada aynı zamanda savunma elemanları da yer alır ve dişi aktif olarak korurlar.
Bu durumda dişlerimizi çürüklere karşı korumak ve başlangıç aşamasındaki çürükleri iyileştirmek için hem dışarıdan hem içerden onları desteklemeliyiz. Şunları yapabiliriz:
- Tükürüğümüzün kalitesini artırmak: Söylenecek çok şey var ama kısaca çürüğü iyileştirebilmesi için tükürüğün akış hızı, ph’sı, içindeki mineraller ve içerdiği bağışıklık sistemi elemanları önemli. Beslenmemizin eksik kalmaması, ağız solunumu yapmamak, yeterli su almak gibi noktalar önemli. A, D, K2 vitaminleri, kalsiyum ve fosfor gibi mineraller, C vitamini, yeterli protein alımı önemli.
- Ağız florası: Asit üreten bakteriler şekeri çok seviyorlar. Bunları tükettiğimizde ağızda hakimiyeti ele geçiriyorlar. Paketli, işlenmiş gıdalardan uzak ve yukarıda yazdığım gibi makro ve mikro besinleri güzelce sağlayan bir diyet gerekli.
- Sık atıştırmaktan kaçınılmalı çünkü dişlere remineralizasyon için zaman bırakmıyor. Özellikle de abur cubur yeniyorsa!
- Dişlere yapışıp kalan gıdalardan kaçınılmalı. Bunlar genelde işlenmiş yiyecekler oluyorlar. Bunları yemek durumunda kaldıysanız ağzınızı çalkalamak ya da yemek sonrasında sakız çiğneyerek tükürük akışını uyarmak gibi önlemler alınabilir.
- Yemekten hemen sonra diş fırçalama konusunda farklı görüşler olmakla birlikte önerilmemesi ağırlıkta diyebilirim. Özellikle de macunla fırçalandığında daha çok mineral kaybına yol açabilir. Yarım saat beklenebilir.
- Dişleri içeriden beslemek için: Dişlerin içindeki dentin sıvısı akışının K2 vitamini ile kontrol edildiğine dair teoriler var. Ayrıca şeker bu akışın yönünü tersine çevirerek dişin kendini koruyamamasına yol açıyor. C vitamini bunu dengeleyebilir. Dişe onarımda kullanacağı yapıtaşlarını da sunmak gerekiyor. Kalsiyum ve yağda çözünen vitaminler yine akla gelsin.
